Dağ Bisikleti nedir?

Kalın tekerleri, disk frenleri ve süspansiyonlarıyla oldukça havalı duran dağ bisikletleri, genelde sırf albenisi yüksek görünümleri yüzünden bisiklete yeni başlayanların ilk tercihi oluyor. Çoğu insan “daha dayanıklı olur” diye düşünerek bu modelleri tercih ediyor, ancak şehir ortamında ve asfaltta oldukça hantal kalan yapıları yüzünden, ya bisikletten soğuyor veya dağ bisikletini satıp, şehir veya yol bisikletlerine yöneliyor. Bisiklet çeşitleri ile ilgili detaylı incelemeler ve bisiklet aksamlarının ayrıntılı tanıtımları için yazılarımızı lütfen takip edin.

Hangi dağ bisikleti sizin için en uygunu?

Dağ bisikleti almadan önce ilk yapmanız gereken ne kadar bütçe ayırabileceğinizi hesaplamak olmalıdır. Başlangıç seviyesi bisikletler, 1500 TL’ den başlarken üst düzey bisiklet fiyatları 60.000 TL’yi aşan rakamlara varabilmektedir. Bu yüzden ayırdığınız bütçenin bir en üst limiti, bir de en alt limiti olmalı ki bu aralıklar içinde ihtiyacınıza uygun bir dağ bisikleti seçebilesiniz. Örneğin, tam süspansiyonlu bir dağ bisikletine sadece kısa sürüşler için  kullanacaksanız elbette ki ihtiyacınız olmayacak.

1500-3500 TL aralığında bir bisiklet tercih edecekseniz, kısa sürüşlerden daha büyük beklentiler içine girmenizi önermem. Arazi sürüşleri ve uzun turlar gibi planlarınız varsa; tutkuyla bağlanabileceğiniz, size zihinsel ve bedensel iyileşme imkanları sunan bu aktivite için yapacağınız yatırım 5000 TL’den düşük olmamalıdır. Bisiklet fiyatlarını belirleyen unsurlar oldukça değişkendir. Aklınızda olsun, bisikletinizi bir araya getiren parçaları tek tek veya grup setler halinde zamanla yenileyebilir, modellerini peyderpey yükseltebilirsiniz.

İyi kadrolu bir bisikletin parçalarını sürüş kabiliyetleriniz geliştikçe bir üst düzey parçalarla değiştirebilirsiniz. Henüz yeterli bütçeniz yok ise, iki tekeri olsun bana yeter yaklaşımı yerine biraz daha bekleyip paranızın alabileceği en iyi bisikleti almayı tercih ederseniz, pişman olmazsınız.

İlk olarak genel hatlarıyla dağ bisikleti parçalarını inceleyelim.

Dağ bisikleti çerçevesi (kadrosu)

Dağ Bisikleti satın alırken düşünülmesi gereken en önemli şeylerden biri de kadro olarak bilinen bisikletin çerçevesidir. Piyasada ucuz bisikletlerde kullanılan en yaygın kadro malzemesi çeliktir. Bunu alüminyum alaşımlı kadrolar takip eder. Aşağıda en yaygın kullanılan kadro çeşitlerini avantajları ile birlikte listeliyoruz.

• Çelik Kadro
  • Maliyet avantajı sebebiyle ucuz bisikletlerde en yaygın kullanılan malzeme çeliktir. Sağlamdır, ancak en büyük dezavantajı ağırlık unsurudur.
• Alüminyum Kadro
  • Giriş ve orta seviye bisikletlerde en yaygın kullanılan malzeme alüminyumdur. Günümüzde gelişmiş üretim teknikleri sayesinde sağlamlığı arttırılmıştır.En büyük avantajı uygun fiyatlı ve hafif olmasıdır.
• Karbon
  • Fiyatlarının kabul edilebilir seviyelere inmesiyle birlikte orta seviye dağ bisikletlerinde sıkça tercih edilir olmuştur. Sağlam ve hafiftir, ancak zarar görmesi durumunda kırılan yere bağlı olarak çöpe atmanız gerekebilir.
• Titanyum
  • Dağ bisikletlerinde en üst seviye malzemelerden biridir. Zor elde edilen bir maden olmasının yanı sıra, güç üretim teknikleri yüzünden oldukça pahalıdır. Son zamanlarda gelişen üretim teknikleri sayesinde titanyum ve alüminyum arasındaki uçurum gitgide kapanmaktadır.

Bedeninize uygun kadro seçimi nasıl yapılmalıdır?

Dağ bisikleti satın alırken göz önünde bulundurmanız gereken en önemli konu kadro ölçüsüdür. Size uygun ölçüyü anlamanın kolay bir yolu ise bisikleti bacaklarınızın arasına alıp selenin ucunu kuyruk sokumunuza yaslamak (sele ile gidon borusu paralel olmalı) ve kadronun üst borusunu bacak aranıza dokunana kadar ön tekeri havaya kaldırmaktır.Tekeri havaya kaldırdığınızda ön tekerleğin yerden yüksekliği 7-13 cm arasında olmalıdır.

Dikkat edin! Bisiklet satın alacağınız işletme, size uygun kadro ölçüsü o an ellerinde yoksa, elde kalmış, size tam olarak uygun olmayan ölçüleri satmak isteyebilir. Birkaç farklı mekan dolaşarak sizin için hangi boy kadro önerdiklerini değerlendirin.

Vites

Vitesler eğime göre sürüşü kolaylaştırmak, bisikletin süratini arttırmak için bulunur. Dağ bisikletlerinde son zamanlarda 3 çarpı 10 yani 30 vites seçeneği yaygın olarak kullanılır. Vites sistemi iki bölümden oluşur. Vitesler, gidon çevresinde sağ ve sol taraflarda yer alan vites kontrol kolları ile değiştirilir. Sağ kol arka vitesi, sol kol ise ön vites dişlilerini kontrol etmenizi sağlar. Pedal devrine göre devir arttıkça vites düşürülür, devir düştükçe vites büyütülür.

Mağazadan satın aldığınızda bisikletinizin vites geçiş ayarlarını yapacaklardır. Ancak siz de vites geçişlerinin akıcı olduğundan, dişlilerde takılma olmadığından emin olun. Deneme sürüşünüz esnasında vites kollarını kullanmadan vites geçişi olup olmadığını da test etmeyi unutmayın. Vites yuvasındaki vidalar sandığınızdan çok daha hassas ayarlara sahiptir. Bu yüzden vidaları kendiniz sıkıp gevşetmeyin.

Sele

Sele uzun sürüşlerde konforunuz için en önem vereceğiniz parçalardan biri olacaktır. Seleniz konforlu değilse performansınız izin verse bile, rahatsız bir sele uzun sürüşlerinizi kısa kesmenize sebep olacak ağrılara yol açar. Sele de bisikletin değiştirilebilir parçalarından olduğundan, sizi en rahat ettirecek seleyi seçmelisiniz. Kadınlar için özel olarak üretilmiş seleler de vardır. Kadınlar için üretilen seleler daha geniş ve daha destekleyicidir. Sele seçiminde dikkat edilecek bir başka husus, yüksekliği dışında, selenin açısının ayarlanabilir olmasıdır. Bu durum iniş ve çıkışlarda size avantaj sağlayacaktır.

Bilinenin aksine, yumuşak jel seleler yerine zamanla vücudunuzun şeklini alan deri seleler, uzun tur sürüşlerinde avantaj sağlayacaktır.

Tekerlek

Dağ bisikletleri için uygun basınç değeri 35-40 psi aralığıdır. Dağ bisikletini yalnızca arazide kullanacaksanız derin dişli lastikler, yol sürüşleri için alçak desenli (semi-slick) lastik tercih etmeniz yol tutuşu arttıracaktır. Tekerlek tercih ederken yuvarlanma direnci değerlerini mutlaka öğrenin.

Tekerlerde, dış desen farkının yanı sıra, tekerin iç yapısıyla alakalı önemli farklar da bulunmaktadır. Tekerler iç lastikli ve iç lastiksiz (tubeless) olarak iki tiptedir.

• İç lastikli sistemlerin en başta fiyat avantajları vardır. Sıkça yaşayacağınız lastik patlaması durumlarında kolaylıkla tamir edip yolunuza devam edebilirsiniz. Dezavantajları ağır ve konforsuz olmalarıdır.
• İç lastiksiz (tubeless) bir sistem tercih etmeniz durumunda; size ağırlık, konfor ve özellikle arazide daha iyi yol tutuşu avantajları sunacaktır. Tubeless lastiklere geçmek istediğinizde tubeless uyumlu jant satın almanız gerektiğini unutmayın. Bu tip jantlar tekerler hariç 400 Euro  gibi fiyatlara satılmaktadır. Tubeless tekerlerin en büyük dezavantajları pahalı olmaları ve büyük yarıklarda tamir edip yola devam etmenin mümkün olmayışıdır.

Amortisör / Süspansiyon

Havalı ve yaylı olmak üzere iki çeşittir. Yalnızca önde veya hem ön hem de arkada bulunabilir. Amortisörler sürüş konforu sağlamak için tasarlanmıştır. Dağdan inerken veya engebeli arazide darbeleri emerek sürücünün daha az sarsılmasını sağlar. Amortisörsüz düz maşalar daha çok yol ve şehir bisikletlerinde kullanılır. Bu nedenle dağ bisikletlerinde en çok tercih edilen amortisörlü modellerdir. Satın alacağınız dağ bisikletini şehirde de sürecekseniz, amortisörleri kilitleme seçeneği olan bir model tercih etmelisiniz.

Ön ve arka amortisörlü, yani tam süspansiyonlu olarak adlandırılan dağ bisikletleri ülkemizde yaygın olarak satılmaktadır. Aslında arkadan amortisörlü modeller arazide downhill yani yokuş aşağı inişler için tasarlanmış olup, genel maksatlı kullanımlar için uygun değillerdir. Arka süspansiyon sistemleri fazladan ağırlık oluştururlar. Bu tarz bisikletler uzun turlar yapmak için uygun değillerdir. Fakat “havalı” görünümleri sebebiyle yeni başlayanlar tarafından hatalı olarak sıkça tercih edilirler.

Frenler

Frenler ön ve arka olmak üzere iki tanedir. Dağ bisikletlerinde en sık V fren ve hidrolik fren tercih edilir. Günümüzde, fiyatlarının makul seviyelere düşmesi ile birlikte, hidrolik frenler daha yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.

• V fren, yani klasik frenlerin, fiyat ve bakım kolaylığı avantajları vardır. Arıza yapması durumunda tellerini değiştirip yola devam edebilirsiniz. Islandığında, janta çamur bulaştığında duruş mesafesi artar.
• Hidrolik frenlerin fren mesafesi daha kısadır. Arıza durumunda yeterli bilginiz yoksa, bir uzmana götürmekten başka çareniz yoktur. Islandığında performansından bir şey kaybetmez.

Bisikletinizi satın aldığınızda frenleri iki parmakla sıktığınızda tekerlekleri kilitlediğinden emin olun. V fren sistemi kullanılmışsa, pedlerin jantlara hizalanmalarının eşit olup olmadığını kontrol edin. Frenleri sıkmadığınızda pedlerin jantlara temas etmemesi gerekir. Bu hizalamayı da satın aldığınız bisikletçiniz sizin yerinize yapacaktır.

“Hangi fren sistemi daha iyidir?” sorusuna bu yazıda cevap bulabileceğimizi zannetmiyorum. Her iki sistemin de kendine göre avantajlar ve dezavantajları var. En iyisi buna kendiniz karar vermeniz.

Özet

İlk bisikletinizi alırken, galiba en doğrusu hazır bir sistem satın alıp, tecrübe kazandıkça kendi ihtiyaçlarınızı belirlemeniz ve bu doğrultuda bisikletinizi modifiye etmeniz gibi görünüyor.

Bisiklet dünyasında “en iyi” gibi tanımlarından kaçının. Bizce “en iyi bisiklet”, “en iyi parça” amaçlarınıza uygun olandır.

Dağ bisikleti satın alırken yaşadığınız bölgeyi, çevreyi iyi araştırın. Gerçekten dağ bisikletine ihtiyacınız var mı, hakkını vererek kullanabilecek misiniz değerlendirin. Yılın 50 haftası şehir içinde, 2 haftası arazide sürecekseniz; belki de hantal yapıları, küçük tekerlek çapları ve arazi dışında pek de ihtiyacınız olmayan ağır amortisörlü dağ bisikletleri yerine şehir bisikleti tercih etmeniz daha isabetli bir seçim olacaktır. Trek bisiklet incelemesi yaptığımız yazıda neden dağ bisikleti tercih etmediğimizi birkaç satırla açıklamaya çalıştık.

Yazının başında bahsettiğimiz gibi, ilk bisiklet yazımızla, sizlere bisiklet dünyasına genel bir bakış sunmayı amaçladık. Her sporda olduğu gibi profesyonelleştikçe bakış açınızı kendiniz oluşturmaya başlayacaksınız.

İlerleyen zamanlarda çeşitli bisiklet rotaları, malzeme incelemeleri ve bu işe gönül vermiş amatör sporcularla yapacağımız; Gürkan Genç ile yaptığımız gibi söyleşiler de katacağız.