Bir önceki yazıda koruyucu aşılardan bahsetmiştik. Bu günün konusu ise; hesapta olmayan hastalıklar ve belirtileri.
Bebek ve Çocuklarda Ateş
Ateş birçok bulaşıcı hastalıkta ortaya çıkar ve vücudun mikroplarla savaştığını gösterir. Çocukta bademcik veya ortakulak enfeksiyonu varsa, kronikleşmeden ve tabii doğaya çıkmadan önce tedavi edilmesi, sinüzit gibi kronik bir takım enfeksiyonlar için ise kültür antibiyogramla desteklenmiş özel antibiyotiklerin gezi çantasına mutlaka konulması gerekir.
Ateşli hastalıkların nedeni anlaşılamadıysa, antibiyotikten önce, çocuğu soğutmak ve basit parasetamol içeren ateş düşürücüler öncelikle denenmelidir. Doğa şartlarında soğukta korunması gereken fitil şeklindeki ilaçların saklanması zor olacağından, süspansiyon şeklindeki ilaç çözeltileri daha kullanışlı olacaktır.
Ateşli çocuğa ilk müdahale, soğutmak olmalıdır. Bunun için, kapalı mekanda, iç çamaşırlarına kadar soyulmuş ateşli çocuğun, kasık ve koltuk altı gibi büyük damarların geçtiği yerlere soğuk olmamak kaydıyla, suyla ıslatılmış bezle kompres yapılması yararlı olur. (Sirke ve alkol gibi cildi tahriş edecek maddelerden kaçınılmalıdır.) Bu, antibiyotiklerin etkili olmadığı birçok viral üst solunum yolu enfeksiyonunda, basit ateş düşürücülerle beraber havale riskini büyük ölçüde bertaraf edecektir. Aslında okul çağı öncesi minik outdoorcuları kamplı kış etkinliklerine götürmemek daha mantıklı olur.
Ateş ve İpuçları
- Ebeveynleri paniğe itmemekle beraber alarmda tutması açısından aşağıdaki ateş parametrelerinin bilinmesinde yarar vardır. Koltukaltından 36.5 derecenin üzerinde ölçülen ateş normalin üzerinde kabul edilmelidir. Eğer çocuğun ateşi 40 derece ve üzerinde baş ağrısıyla beraberse, titremeler varsa, sıtma riski olan bölgede bir haftayı aşkın sürede bulunuluyorsa, sıtma (malarya) akılda tutulmalıdır.
- Ateş, ciddi baş ağrısı, bulantı – kusma ve ense sertliği varsa menenjit ihtimali unutulmamalıdır.
- Göz akını da tutan genel vücutta sarılık, beraberinde ateş de varsa hepatit ve sıtma (malarya) akılda tutulmalıdır.
- Ateşle birlikte ishal durumunda, dışkıda kan da varsa dizanteri akla getirilmelidir.
- Ateşten sonra sık sık çiş yapan ve yanma hisseden çocuğun çişi incelenmeli, kokulu ve bulanık ise idrar yolları enfeksiyonu düşünülmelidir.
- İştahsızlık ve halsizlik, ateşle birlikte seyrediyorsa genel bir beden enfeksiyonu (grip, vs.) olabilir.
- Nöbetler halinde gelen öksürük, solunum zorluğu, yüksek ateşle beraber ciddi akciğer enfeksiyonlarını, çoğu kere de zatürreyi düşündürür.
- Karnırı özellikle sağ alt bölümünde, kasık civarında hassasiyet, iki büklüm yatmaya meyil, bulantı hissi ve ateş ise apandisiti düşündürmelidir.
Bebek ve Çocuklarda İshal
İshal, özellikle ev ortamından uzakta, alışık olmadıkları şartlarla karşılaşan miniklerin en büyük problemlerinden biridir. Çoğu virüslerden kaynaklandığından, ishalde antibiyotik kullanımı gereksiz ve hatta zararlıdır. Bol sıvı verilmesi, bir litre kapatılmış suya bir çorba kaşığı şeker, bir çay kaşığı tuz konularak hazırlanan ORS'nin isteğin ötesinde içirilmesi, çoğu kere vücudun kendi kendini temizleme reaksiyonu olan ishalin sıvı elektrolit dengesi bozulmadan düzelmesi için yeterlidir.
Burada önemli olan, çocuğun erişkinin küçük bir modeli olmadığı bilinmeli ve vücut ağırlığının büyük bölümü su olan miniklerde dengenin çok daha süratle bozulabileceği unutulmamalıdır. Önceki yazıda yazdığımız hijyen konusundaki önlemleri de özenle uygulamak gerekir. Bağırsak hareketini durdurucu ilaçlardan kaçınmak gerekir. Kötü kokulu ishallerin uzun sürmesi durumunda, sıvı yüklemesine ek olarak bağırsak antiseptikleri kullanılabilir.
Diğer Hastalıklar
Yenidoğan döneminde iştahsızlık, sık ağlama ve halsiz görüntü hastalık belirtileridir. Meme emmeyi reddeden, ağzındaki mamayı çıkaran bebek, anne-babasına hastalandığını haber vermektedir. Çocukların özellikle öksürükle seyreden üst solunum yolu enfeksiyonlarının çoğunun nedeninin de yine viral orijinli olması nedeniyle, bol sıcak sıvı içirilmesi dışında tedavi yaklaşımları tamamen belirtilere yöneliktir.